Ołów

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]

Najpospolitsza struktura krystaliczna pierwiastka

Nazwa	Ołów
Nazwa łacińska	Plumbum
Symbol	Pb
Liczba atomowa	82
Masa atomowa	207,19
Temperatura topnienia	327,502
Temperatura wrzenia	1740°C
Gęstość względna	11,35 (20°C)
Stopnie utlenienia	II,IV
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f¹⁴5d¹⁰6s²6p²

Pierwiastek znany w najstarzsych cywilizacjach
Bardzo miękki, kowalny i ciągliwy, niebieskawobiały, błyszczący metal

_____Ołów należy do najbardziej znanych metali, nie jest jednak pierwiastkiem bardzo rozpowszechnionym na Ziemi. Jego zawartość w skorupie ziemskiej wynosi tylko ok. 13 części na milion, jest więc mniejsza od zawartości pierwiastków mniej znanych, np. ceru (46 ppm) i itru (28 ppm).
_____Mimo małego rozpowszechnienia na Ziemi ołów znajduje szerokie zastosowanie przemysłowe ze względu na łatwość jego wydobywania i oczyszczania.
_____Ołów stosuje się głównie do wyrobu płyt akumulatorów ołowiowych używanych w samochodach, a także jako składnik stopów.

Właściwości

_____Ołów to metal bardzo miękki, niebieskawobiały i silnie błyszczący w miejscach świeżego przekroju. Błyszcząca powierzchnia szybko matowieje w wyniku utlenienia i powstania cienkiej warstewki ochronnej.
_____Ołów jest ostatnim pierwiastkiem grupy IV (14) układu okresowego, zwanej grupą węglowców. Oprócz węgla i ołowiu, grupa ta obejmuje dobrze znane pierwiastki: krzem (Si), german (Ge) i cynę (Sn).

Otrzymywanie

_____Niewielkie ilości ołowiu występują w stanie rodzimym, co umożliwia wydobywanie metalu bezpośrednio ze złoża w ziemi. Głównym źródłem jest jednak minerał galena, czyli siarczek ołowiu (PbS).
_____W celu otrzymania ołowiu z galeny rudę miele się i praży w gorącym powietrzu, otrzymując mieszaninę siarczku, siarczanu i tlenku ołowiu. Następnie mieszaninę tę praży się bez dostępu powietrza, w wyniku czego następuje redukcja wymienionych związków do stopionego ołowiu oraz usunięcie siarki i tlenu w postaci dwutlenku siarki.

Związki

_____Ołów tworzy wiele różnych, często ważnych praktycznie związków. Podtlenek ołowiu, Pb₂O, to jeden z niewielu związków ołowiu (I). Cienka warstewka tego czarnego tlenku, powstająca na świeżej powierzchni przekroju ołowiu, zapobiega jego dalszemu utlenianiu. Tlenek ołowiu (II), PbO, zwany glejtą ołowianą, jest nierozpuszczalną, żółtą substancją, stosowaną w produkcji szkła, wulkanizacji kauczuku i jako pigment.
_____Tlenek ołowiu (III), Pb₂O₃, jest substancją czerwonawożółtą.
_____Chlorek ołowiu (II), PbCl₂, występuje w przyrodzie jako minerał kotunin. Jest często stosowany do otrzymywania innych związków.
_____Arsenian ołowiu, Pb₃(AsO₄)₂, jest środkiem owadobójczym, otrzymywanym zwykle w wyniku reakcji między solą ołowiu a arsenianem sodu.
_____Chromian ołowiu, PbCrO₄, jest żółtą substancją krystaliczną, występującą w przyrodzie jako minerał krokoit. W przemyśle otrzymuje się PbCrO₄ w wyniku reakcji między chlorkiem ołowiu a chromianem sodu. Związek ten to popularny żółty pigment (żółcień chromowa).
_____Azotan ołowiu, Pb(NO₃)₂, jest stosowany do wyrobu ogni sztucznych i innych związków.

Izotopy

_____W tabeli zestawiono znane izotopy ołowiu.

Izotop	Rozpowszechnienie w przyrodzie	Okres połowicznego zaniku	Typ rozpadu
¹⁸⁴Pb	_____	600ms	alfa
¹⁸⁵Pb	_____	4,1s	alfa
¹⁸⁶Pb	_____	8s	ß⁺, alfa, w. e.
^187mPb	_____	18,3s	alfa, w. e.
¹⁸⁷Pb	_____	15,2s	ß⁺, w. e.
¹⁸⁸Pb	_____	24s	alfa, w. e.
¹⁸⁹Pb	_____	51s	alfa, w. e.
¹⁹⁰Pb	_____	_____	alfa, w. e.
^191mPb	_____	2,2min	ß⁺, w. e.
¹⁹¹Pb	_____	1,3min	ß⁺, w. e.
¹⁹²Pb	_____	3,5min	ß⁺, w. e.
¹⁹³Pb	_____	5,8min	ß⁺, w. e.
¹⁹⁴Pb	_____	10min	ß⁺, w. e.
^195mPb	_____	15min	ß⁺, w. e.
¹⁹⁵Pb	_____	37min	ß⁺, w. e.
¹⁹⁶Pb	_____	37min	ß⁺, w. e.
^197mPb	_____	43min	ß⁺, w. e., i. t.
¹⁹⁷Pb	_____	8min	ß⁺, w. e.
¹⁹⁸Pb	_____	2,4h	w. e.
^199mPb	_____	12,2min	ß⁺, w. e., i. t.
¹⁹⁹Pb	_____	1,5h	ß⁺, w. e.
²⁰⁰Pb	_____	21,5h	w. e.
^201mPb	_____	1,02min	i. t.
²⁰¹Pb	_____	1,8min	w. e.
^202mPb	_____	1,8min	ß⁺, i. t.
²⁰²Pb	_____	5,3*10⁴lat	w. e.
^203mPb	_____	6,3s	i. t.
²⁰³Pb	_____	2,17 dni	w. e.
^204mPb	_____	1,12h	i. t.
²⁰⁴Pb	1,4%	_____	_____
²⁰⁵Pb	_____	1,51*10⁷lat	w. e.
²⁰⁶Pb	24,1%	_____	_____
^207mPb	_____	796ms	i. t.
²⁰⁷Pb	22,1%	_____	_____
²⁰⁸Pb	52,4%	_____	_____
²⁰⁹Pb	_____	3,25h	ß^-
²¹⁰Pb	_____	22,3 lat	ß^-
²¹¹Pb	_____	36,1min	ß^-
²¹²Pb	_____	10,64h	ß^-
²¹³Pb	_____	10,2min	ß^-

_____Wiele z nich występuje w jednym z szeregów promieniotwórczych. Na przykład ołów-207 i ołów-211 występują w szeregu aktynowym. Ołów-208 i ołów-212 w szeregu torowym. Natomiast ołów-206, ołów-210 i ołów-214 - w szeregu uranowym. Szeregi: aktynowy, torowy i uranowy kończą się trwałymi izotopami ołowiu.

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]